Seminarium Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN

Pominięty fragment De revolutionibus czyli o atomach Kopernika

prof. dr hab. Andrzej Zięba

Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej

Andrzej Zięba − emerytowany profesor w Wydziale Fizyki i Informatyku Stosowanej AGH. Przez lata zajmował się fizyką magnetyzmu ciała stałego i przemian fazowych. Prace nad rozwojem aparatury obejmowały m. in. budowę generatora impulsowych pól magnetycznych 25 T oraz zastosowanie detektora paskowego w dyfraktometrze rentgenowskim.
Opiekun naukowy Pracowni Fizycznej WFiIS, autor nowych ćwiczeń i pracownianego skryptu. Od dwóch dekad zajmuje się zagadnieniami metrologii, niepewności pomiaru i statystycznej analizy danych. (Podręcznik: Analiza danych w naukach ścisłych i technice, PWN 2013, 2014; edycja ang. 2023.) Pracował w Polskim Towarzystwie Fizycznym, m.in., organizacja konkursów na doświadczenie pokazowe z fizyki i publikacje w Fotonie. Turysta górski i przewodnik tatrzański.

Pominięty fragment De revolutionibus czyli o atomach Kopernika

Rękopis De revolutionibus jest najcenniejszą pozycją w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Na końcu rozdziału VI księgi pierwszej jest fragment liczący 58 wyrazów, który nie znalazł się w pierwodruku norymberskim z 1543 r. Przedyskutowane zostaną relacje między rękopisem, wydaniami łacińskimi De revolutionibus, oraz tłumaczeniami na język polski i angielski.
W pominiętym fragmencie Kopernik pisze o atomach (łac. atomi) w kontekście porównania niezmiernie wielkiej odległości do gwiazd z niezmiernie małymi rozmiarami atomów. Kopernik jest prawdopodobnie pierwszym Polakiem, który użył terminu „atomy”.
Dodatkowo, omówione zostaną poglądy Keplera na strukturę materii, przedstawione przezeń w pracy O sześciokątnych płatkach śniegu, oraz działalność Retyka w Krakowie, mieszkającego tu w latach 1554–1574.